Zestien miljoen jaaroverzichten

Het is de laatste dag van het jaar. Van dit jaar, wel te verstaan. Het jaar 2002 kan na 365 dagen en veel intensieve momenten afgedankt worden en bijgezet in de annalen: het is oud, we zijn hard toe aan een nieuw.

Er is teveel gebeurd wat diep ingewerkt heeft op ieder persoonlijk en de maatschappij als geheel. Niet dat iedereen alles onthoudt, mensen vergeten snel en nieuwe omstandigheden vragen onze aandacht. Wanneer begint de oorlog tegen Irak? Zal onze economie verder inzakken?

Toch heeft 2002 een onuitwisbare indruk achtergelaten. Want alles wat van belang geacht werd is vastgelegd op film of schijf. En traditiegetrouw worden de laatste dagen van het jaar gebruikt om die vastgelegde grootse momenten nog eens te laten herbeleven in de huiskamers. Journaal Jaaroverzicht, Typisch 2002, I love 2002, Spijkers Jaaroverzicht, RTL Nieuws Jaaroverzicht, ik ben de tel kwijtgeraakt. Het ene na het andere programma laat zien dat een jaar voorbij is en even zovele overzichten passeren de revue.

Het is een soort jaarlijkse bijna dood-ervaring: nog eenmaal trekken de afgelopen 12 maanden in al hun hoogtepunten en dieptepunten voorbij, om tenslotte weggeknald te worden: een nieuw jaar breekt aan. Alweer. Want dat vuurwerk klinkt als een van die doffe dreunen bij een kop-staart botsing in een file: de knal van het ene jaar is nog niet verstorven of daar botst alweer een nieuw jaar op het voorliggende. We hebben de overzichten hard nodig.

Maar 2002 kent ook een ander jaar, en nog één. In Nederland wel zestien miljoen. Dat is het jaar van ieder persoonlijk. Van de persoonlijk beleefde achterliggende 12 maanden zal ieder zelf zijn jaaroverzicht moeten maken, als hij dat wil. Wat echt van belang was werd vaak niet vastgelegd op film of video, maar kreeg een plek in hart en leven. Of nog niet. Een geboorte, een ernstig ziek kind, een huwelijk, een scheiding, een nieuwe relatie, een eerste baan, verlies van werk, een ongeluk, een overlijden.

Al die voor het grote wereldgebeuren naamloze gebeurtenissen waren verbonden met intense emoties, grepen diep in. Voor sommigen werd alles omgewoeld in hun leven, werd het leven zelf bedolven; zij zagen zich geplaatst voor een pas gedolven graf.

In veel kerkelijke gemeenten is het vanouds de gewoonte om in de laatste kerkdienst van een jaar de namen te noemen, een voor een, van hen die in dat jaar zijn overleden. Zo’n kerkelijk jaaroverzicht is een mooie traditie. Wat werkelijk telt in het leven is het leven zelf. Ik vind het prachtig dat mensen daar bij stil staan, samen.

Het mooie van jaaroverzichten op de televisie is dat we met zijn allen kijken, weer kijken, er samen over praten, wat helpt om de grote wereldfeiten een plaats te geven. Zo worden het onze feiten. Als we de gebeurtenissen van 2002 uit ons eigen leven een plek willen geven kan het helpen om zelf een jaaroverzicht te maken. Wat waren voor u de hoogtepunten en dieptepunten van 2002? Wat stemde u tevreden, wat heeft u diep geraakt, wat emotioneert u, steeds opnieuw?

Misschien zijn voor uw verhaal over 2002 geen woorden of moeten de zinnen nog aarzelend worden gevormd. Maar een verhaal wil verteld en gehoord worden, hoe fragmentarisch het ook is. Er is een tijd dat we ons eigen verhaal willen vertellen, keer op keer. En een tijd om met aandacht te luisteren naar een ander.

Aandacht hebben voor en praten over wat er in ieders leven is gebeurd is vraagt een zorgvuldig afstemmen op de ander. En het vraagt bezinning op wat bepalend is in uw leven. Op televisie werden door de verschillende zenders heel wat jaaroverzichten vertoond. Wat werkelijk telt in het leven wordt door nog veel meer mensen verteld. Dat zijn de zestien miljoen jaaroverzichten die er werkelijk toe doen.